مصاحبه اختصاصی سیامک دهقانپور با رانالد نیومن، سفیر سابق آمریکا در بحرین:
سیامک دهقانپور: آیا سیاست آمریکا در لیبی، شامل کشور های دیگر نظیر بحرین هم خواهد شد؟
رانالد نیومن: نه، من چنین سیاستی را درمورد بحرین پیش بینی نمی کنم. فکر می کنم این وضعیت کاملا فرق می کند. منافع و نیازهای ما در بحرین کاملا متفاوت است و واکنشی که دولت بحرین به مخالفان نشان داده، مثل خشونتی که قذافی در مورد مردم خودش نشان داده، نبوده است. شاید میان لیبی و یمن، به لحاظ عناصر قبیله ای، شباهت های بیشتری در برخی موارد وجود داشته باشد. بحرین دارای عناصر قبیله ای نیست. بحرین دارای شکاف عمیقی میان جوامع شیعه و سنی است. ممکن است در مورد این شکاف اغراق شود، اما واقعیت دارد. در بحرین، شما یک مشکل خیلی پیچیده دارید، کشوری که به آزادی سیاسی نیاز دارد، اما خاندان سلطنتی و پادشاه نیز به حفظ نوعی توازن میان اقشار مختلف نیاز دارند.
سیامک دهقانپور: آیا پادشاه بحرین می تواند از این وضعیت نجات یابد؟
رانالد نیومن: فکر می کنم چند عامل مختلف در بحرین وجود دارد، اول اینکه شما در بحرین جامعه سنی به نسبت بزرگی هم دارید. من نمی دانم جمیعت آنها چقدر است ، می دانید که بحث درباره این مساله یعنی جمعیت بحرینی ها پایانی ندارد و آمار خوبی نیز وجود ندارد. اما شما جامعه سنی قابل ملاحظه ای دارد. هر دو جمعیت شیعه و سنی مردمانی دارند که ملی گرا هستند که خود را شیعه یا سنی تعریف نمی کنند، بلکه خود را به عنوان بحرینی معرفی می کنند. اما در همین حال، افراد بسیار زیادی در هر دو سو هستند که هویت خود را بطور کل با توجه به مسائل فرقه ای معرفی می کنند. بنابر این، فکر می کنم شما صرفا با داشتن نوعی دموکراسیِ «یک فرد یک رای» ثبات نخواهید داشت بلکه به نظرم در را برای بروز درگیری های خیلی بیشتر دیگری باز می کنید.
سیامک دهقانپور: اما آیا با وجود نیروی نظامی در خیابان می توان مذاکره کرد؟
رانالد نیومن: مذاکرات همیشه می تواند انجام شود. می دانید که آمریکا در حالیکه درگیر انقلاب خودش بود، تقریبا به مدت سه سال با بریتانیا مذاکره کرد. این تصور که شما باید برای انجام مذاکره ابتدا یک چیزی را متوقف کنید و بعد مذاکره کنید، هیچ پایه و اساس تاریخی ندارد.
سیامک دهقانپور: آیا شرایط در بحرین رو به وخامت است؟
رانالد نیومن: وضعیت سختی است. ولی فکر می کنم که وضعیت بیشتر پیچیده است. تلاشی از ناحیه دولت وجود دارد تا از میزان معینی زور استفاده شود. اگر سعی در سرکوب نظامی بود، استفاده از زور خیلی بیشتر از این بود. بنابراین من فکر می کنم وضعیت پچیده ای برای چانه زنی وجود دارد، مردمی که در خاورمیانه هستند، می توانند تشخیص دهند وقتی که دولت هم از پیشنهاد مذاکره و هم از فشار برای به مذاکره واداشتن اپوزیسیون استفاده می کند اپوزیسیون کوشش می کند سطح درخواست های خود را برای مذاکره گسترده نگه دارد، ولی این مشکل پیچیده هم وجود دارد که اپوزیسیون در میان خودش تقسیم بندی شده است. آنها برای مذاکره خیلی مشکل دارند و من فکر می کنم دوستان بحرین باید واقعا دو چیز مجزا را به نحو مساوی در خواست کنند. آنها باید از باز شدن فضای سیاسی در بحرین حمایت کنند ولی باید از اپوزیسیون هم بخواهند که وارد گفتگوها شود. اگر قرار است وضعیت این باشد که یک طرف برنده و طرف دیگر بازنده باشد، آن وقت من فکر می کنم خونریزی خیلی بیشتری در بحرین خواهیم داشت. برای اینکه شما دو گروه دارید که هیچکدام حاضر نیست بطور کل بازنده باشد.
سیامک دهقانپور: آیا آمریکا در مورد بحرین سیاستی با معیار دوگانه دارد؟
رانالد نیومن: گمان می کنم می توانید به این مساله این طور نگاه کنید که آمریکا رفتار دوگانه ای دارد. دید خودم به این قضیه کمی متفاوت است. برای من اینطور به نظر می آید که دولت ها، تقریبا همیشه منافع چندگانه ای دارند. من فکر می کنم اینکه بگویید شما باید تنها یک نفع داشته باشید و منافع دیگر را کنار بگذارید، غلط است. آمریکا به دموکراسی علاقمند است و این یک واقعیت است. این کشور خواستار بازتر شدن فضا در بحرین است. منفعت آمریکا همچنین در وجود یک دولت دوست است چرا که در حقیقت ما در بحرین یک پایگاه نظامی دریایی داریم. این منافع از یکدیگر جدا نیست که بشود گفت خب، از یک مورد صرف نظر می کنم تا به دیگر منافع دست یابیم. داشتن تنها یک نفع، تنها راه عدم دو گانگی است. من فکر می کنم در حقیقت ایالات متحده باید هر دو نفع را دنبال کند. آمریکا در ثبات هم نفع دارد. دخالت دیگر قدرت های منطقه وضعیت را خیلی خطرناک خواهد کرد. بنابراین من فکر می کنم ایالات متحده باید یک سیاست دو بخشی داشته باشد. یک بخش که حمایت از دوستان و جستن ثبات است و دیگری که خواهان بازتر شدن فضا و همزمان حرکت به سمت دموکراسی است. من فکر می کنم ما باید این دو کار را انجام دهیم.
سیامک دهقانپور: ایران هم در بحرین دارای منافعی است. آنها سفرای خود را فراخوانده اند. آیا پتانسیلی برای بروز درگیری وجود دارد؟
رانالد نیومن: پتانسیل ایجاد مشکل و مساله از طریق مداخله وجود دارد. اما فکر نمی کنم پتانسیل مستقیمی باشد. اگر منظورتان از درگیری، وقوع جنگ است، من این را خیلی محتمل نمی دانم.
سیامک دهقانپور: جنگ نیابتی چطور؟
رانالد نیومن: ایران علاقه دارد که مسائل را پیچیده تر کند. آنان قطعا خوشحال می شوند اگر ببیند ناوگان پنجم دریایی آمریکا از خلیج فارس خارج شده است چرا که در آن صورت آزاد تر در سیاست های گسترده تر خود عمل می کنند. ایران تا حدودی سیاست های امپراتوری گونه داشته است که کاملا از زمان شاه تا قدرتمند شدن انقلابیون ثابت بوده است. اما من ایران را به عنوان عامل کنترل کننده رویداد ها نمی بینیم، چنین قدرتی ندارد.
سیامک دهقانپور: شما مدتی پیش از انقلاب در ایران، رییس کنسولگری آمریکا در تبریز بودید و طرز فکر سیاستمداران ایرانی را می فهمید. ممکن است این طرز فکر با پیش از انقلاب فرق کرده باشد، اما ممکن است حس تسلط جویی ایران در منطقه هنوز همان باشد. فکر می کنید ایران به سعودی ها، امارات متحده عربی و یا حتی پاکستان اجازه می دهد برای سرکوب شیعیان و پایان دادن ماجرا به بحرین کمک کنند و هیچ کاری نخواهد کرد؟
رانالد نیومن: من فکر می کنم ایران درباره اتفاقاتی که رخ می دهد، داد و فریاد زیاد خواهد کرد، ولی قدرتی در ایران نمی بینیم که بخواهد کاری عملی در این مورد انجام دهد که مثلا از نیروی نظامی آشکار استفاده کند. این اصلا کاری نیست که آنها قدرت انجام آن را داشته باشند. ایران می تواند از نفوذ خود در افرادی که با آنها رابطه دارد استفاده کند. اما، فکر نمی کنم قدرت متوقف کردن چنین چیزی را داشته باشند. من دوست دارم بار دیگر به این نکته اشاره کنم که چنین سرکوب وسیعی، چیزی نیست که دوستان بحرین هم خواهان دیدن آن باشند.
سیامک دهقانپور: اگر در ابعاد وسیعتر به تصویر فعلی منطقه نگاه کنیم، آیا ایران در این غوغای خاورمیانه دستاوردی دارد؟
رانالد نیومن: باید بگویم که تا حدی ایران دستاورد دارد. حقیقت این است که رژیم مصر، که در بسیاری موارد دشمن ایران بود سقوط کرده است، البته کسی نمی داند که دولت بعدی مصر چه حکومتی خواهد بود و چه روابطی با ایران خواهد داشت، ممکن است این روابط خیلی بهتر نباشد، اما ما هنوز این را نمی دانیم. از این نظر، ایران ممکن است کمی دستاورد داشته باشد. از سوی دیگر، من فکر می کنم در دراز مدت اگر شما در خاورمیانه کشورهایی داشته باشد که بیشتر دموکراتیک شده اند، کشورهایی که به نفع مردم خودشان عمل می کنند، این عامل با ثباتی است. من در جمعیت تونس و مصر نمی بینیم که فکر کنند ایران الگویی است که آنها بخواهند از آن تقلید کنند. بنابر این، ایران احتمالا دستاوردهای کوتاه مدت داشته است ولی فکر نمی کنم که منفعت واقعی دراز مدتی از تحولات خاورمیانه بدست آورده باشد، برای اینکه اگر شما وضعیتی داشته باشد که واقعا برای مردم بهتر باشد، آنان کمتر تحت تاثیر تحریکات خارجی قرار می گیرند. من نمی دانم در سوریه چه اتفاقی رخ خواهد داد، ولی اگر در سوریه هم یک رژیم دموکراتیک روی کار بیاید، که البته الان دستیابی به آن دور از تصور به نظر می رسد، آنگاه چنین حکومتی کلا روابط سوریه با حزب الله و لبنان و نفوذ ایران را تغییر خواهد داد.
سیامک دهقانپور: با شناختی که از ولیعهد بحرین دارید، آیا فکر می کنید که او بر سر میز مذاکره با اپوزیسیون خواهد نشست یا اینکه برای عبور از این وضعیت این روند را بدرازا می کشاند؟
رانالد نیومن: سوال خیلی خوبی است، اما پاسخ آن خیلی مشکل است. من احترام ویژه ای برای ولیعهد قائلم. او را دوست دارم و او را به عنوان فردی می شناسم که می خواهد کشورش مدرن شود و پیشرفت کند. او به عنوان یک شخص مذاکره نمی کند بلکه به عنوان نماینده یک گروه مذاکره می کند. بنابراین من اختیارات او را نمی دانم. او ولیعهد است نه پادشاه.
(بخش کوتاهی از این مصاحبه در ویژه برنامه ی بحرین در ۱۲ فروردین، اول آوریل، پخش شد.)
