دانچنکو: فساد ایران و روسیه را به هم نزدیک کرده است

مصاحبه اختصاصی افق با ایگور دانچنکو، کارشناس امور روسیه و ایران، که از پاییز هزار نهصد و نود و نه تا بهار دو هزار و دو در ایران در تنظیم قراردادهای شرکت های روسی با ایران به عنوان وکیل نقش داشت. از جمله این پروژه ها کارخانه ساخت لوله های انتقال گاز از عسلویه به آغاجاری، معدن سنگ مس سنفر، تونل های آزادراه تهران شمال. دانچنکو فارغ التحصیل امور اروپا آسیا از دانشگاه جرج تاون واشنگتن، علوم سیاسی از دانشگاه لویی ویل کنتاکی، و حقوق از دانشگاه پرم در روسیه است:
سیامک دهقانپور:
«اهمیت سفر نیکلا پاتروشف، دبیر شورایعالی امنیت ملی روسیه، به ایران به عنوان بلندپایه ترین مقام روسی که پس از تنش در روابط دو کشور به تهران می رود در چیست؟ او چگونه شخصیتی است و چه ماموریتی دارد؟»
ایگور دانچنکو:
«نیکلا پاتروشف دوست و همقطار قدیمی ولادمیر پوتین است. او پیشینه ی اطلاعاتی قوی دارد. سالها در کی جی بی و اف اس بی، سرویس امنیتی فدرال، فعالیت و مدیریت کرده است. او دبیر شورای امنیت ملی روسیه، گروهی متشکل از افراد محدودی از سازمان ها و نهادهای حکومتی، است که سیاست خارجی روسیه را هماهنگ می کنند. مهمتر از همه این که این شورا سیاست خارجی را در میان اطرافیان پوتین یکدست می کند. سفر پاتروشف از این جهت مهم است که او در بازگشت و در میان گذاشتن یافته هایش با پوتین رویکرد مسکو در برابر ایران را با تمام بازیگران سیاسی روسیه تنظیم خواهد کرد. پاتروشف فردی است که در نهایت به اتم استروی اکسپورت، وزارت خارجه، و دیگران خواهد گفت سیاست مسکو در برابر تهران باید چه باشد تا گفته های پوتین و مدودیف در انظار عمومی با این سیاست ها هماهنگ باشد.»
سیامک دهقانپور:
«پس پاتروشف در خط پوتین است تا مدودیف؟»
ایگور دانچنکو:
«قطعا. مدودیف رسما رئیس جمهور است اما، طی چهار سال گذشته پوتین هرگز دست از قدرت نکشیده است. در مورد مساله ی مهمی چون ایران ولادمیر پوتین حرف آخر را می زند. از این جهت به جای اینکه مدودیف در این سفر نقشی داشته باشد این پوتین است که نماینده ی خودش را به تهران می فرستد.»
سیامک دهقانپور:
«سفر علی اکبر صالحی، وزیر خارجه ی ایران، برای دیدار با سرگی لاوروف در مسکو از این منظر چه اهمیتی دارد؟»
ایگور دانچنکو:
«این مسیر کمی متفاوتی است که سیاستگذاران روس در برابر ایران طی می کنند. لاوروف پیشنهاد حذف تدریجی تحریم ها در برابر همکاری تدریجی ایران با جامعه ی جهانی را پیشنهاد کرده است. روسیه نمی تواند بیش از در انتظار بازگشت ایران به میز مذاکره باشد. مقامات رسمی مسکو فکر می کردند چنان موضع قوی در برابر ایران داشتند که بتوانند میانجیگر اصلی مذاکرات هسته ای باشند. آنها از رفتار چند سال گذشته ی ایران بشدت ناراحت و ناامیدند و فکر می کنند ابتکار عمل را از دست داده اند. حال پیشنهاد دیگری ارائه کردند و واقعا امیدوارند از آن چیزی بدست بیاورند.»
سیامک دهقانپور:
«لاوروف شخصا در میان مدودیف و پوتین چه نقشی بازی می کند؟»
ایگور دانچنکو:
«لاوروف نقشی معتدل بازی می کند اما، در نهایت آنچه که تصمیم پوتین باشد را انجام خواهد داد نه آنچه مدودیف بخواهد. اما، از آنجا که تلاش های چند سال گذشته لاوروف در برابر ایران نتیجه بخش نبوده به عنوان یک دیپلمات باسابقه می کوشد به شکلی مذاکرات با ایران را راه بیاندازد.»
سیامک دهقانپور:
« شما طی پاییز نود و نه تا بهار دو هزار و دو در ایران فعال بودید. حضور روس ها در ایران چه ابعادی دارد؟»
ایگور دانچنکو:
«نیروگاه بوشهر بزرگترین پروژه ی روس ها در ایران طی بیش از یک دهه ی گذشته بوده است. زمانی پروژه اهمیت بسیاری برای مسکو داشت اما، طی سال های اخیر و با ثروتمند شدن روسیه اهمیت گذشته اش را برای مسکو از دست داد. به هر حال از آن زمان تا کنون هیچ پروژه ی عمده ی جدیدی میان دو کشور شکل نگرفته است. انتظار می رفت روابط دو کشور گسترش یابد اما، در واقع روابط بسیار محدود و شامل صادرات و واردات کالاهای ابتدایی، فرآورده های نفتی، الوار روسی، پسته، فرش، گوجه فرنگی و نظایر آن بوده است. پتانسیل روابط تجاری میان دو کشور به هیچ عنوان به کار گرفته نشده است.»
سیامک دهقانپور:
«آیا سطحی از فساد را در روابط دو کشور دیده اید؟»
ایگور دانچنکو:
«قطعا. پروژه های کوچک و متوسطی میان دو کشور وجود دارد. من شخصا در پروژه های عمرانی به عنوان وکیل و مذاکره کننده مشارکت داشتم. شرکت هایی هستند که علاقمندند در ایران فعالیت کنند اما، بنظر می رسد فساد بزرگترین مانع بر سر همکاری های بیشتر دو کشور است. البته از سوی دیگر فساد هر دو کشور را به هم نزدیک هم کرده است زیرا هر دو کشور بشدت فاسدند. فساد هم در روسیه و هم در ایران نهادینه شده است و من شخصا آن را تجربه کرده ام. این امری بدیع برای مذاکره کنندگان روسی و ایرانی نیست.»
سیامک دهقانپور:
«بی اعتمادی میان ایران و روسیه در چه سطحی است؟»
ایگور دانچنکو:
«سطح عدم اعتماد بشدت بالاست. از یک سو می توان دید که فرصت های پرمنفعت میان دو کشور وجود دارد از سویی هم سوءتفاهم عجیبی در تمام سطوح میان دو کشور وجود دارد. چه در سطح دولتی، چه غیردولتی، و چه در سطح عمومی. در روسیه درک اندکی از ایران نوین وجود دارد. در افکار عمومی نسبت به ایران گونه ای بی تفاوتی دیده می شود. رویکرد عمومی نسبت به ایران خنثی یا منفی است.»