ایران: از محور شیطانی تا انقلابی دیگر؟

هنوز بیست و چهار ساعت از هشدار رئیس جمهوری آمریکا به رهبران ایران درباره ی پیامدهای فزاینده ی رفتارشان نگذشته سنای آمریکا لایحه ی جامع تحریم ایران را با اکثریت مطلق به تصویب رساند. دقیقا هشت سال پیش، در ۲۹ ژانویه ی ۲۰۰۲، جرج بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در نخستین سخنرانی سالانه اش درباره ی وضعیت عمومی آمریکا در برابر نشست مشترک کنگره، ایران را در کنار کره ی شمالی و عراق محور شیطانی خواند و گفت مشتی غیر منتخب امید مردم ایران برای آزادی را سرکوب می کنند. پرزیدنت اوباما، پس از یکسال دعوت ایران به دوستی، در نخستین سخنرانی سالانه اش در برابر نشست مشترک کنگره، در ۲۷ ژانویه ی ۲۰۱۰، گفت در نتیجه ی سیاست های او امروز جامعه ی جهانی متحدتر و ایران منزوی تر شده است.
در برنامه در جستجوی پاسخ به این پرسش ها بودیم: «راهی که جمهوری اسلامی ایران پیش گرفته است کشور را به عاقبت کره ی شمالی می رساند یا عراق؟ یا اینکه راه سومی وجود دارد؟»، و «آیا ایران در آستانه ی یک انقلاب دیگر قرار گرفته است؟»
هیلری کلینتون، وزیر خارجه ی آمریکا، در لندن گفت رویکرد ایران راهی جز اعمال فشار شدیدتر بین المللی با هدف تغییر نظر تهران نسبت به رد تلاش های دیپلماتیک بر سر برنامه ی هسته ای اش باقی نگذاشته است. کلینتون تاکید کرد تلاش های ما برای اعمال فشار بر ایران متوجه مردم ایران نیست آنها قصد تغییر رویکرد حکومت را دارند.
در آستانه ی سی و یکمین سالگرد انقلاب ۵۷ و برغم اعدام محمدرضا علی زمانی و آرش رحمانی پور، به اتهام راه اندازی تظاهرات ضد حکومتی پس از انتخابات، گزارش ها از آماده شدن معترضان برای تظاهرات حکایت دارد.
گفتگوی اختصاصی با سناتور جمهوریخواه جان مک کین درباره ی آخرین تحولات مرتبط با ایران داشتیم. جان مک کین معتقد است رژیم در مسیر زوال قرار دارد.
در ادامه ی برنامه آقایان آرام حسامی، استاد علوم سیاسی کالج مانتگمری مریلند، و بابک داد، تحلیلگر و روزنامه نگار، به بررسی آخرین تحولات پرداختند.

لینک برای دانلود با سرعت کم یا بالا:

ftp://8475.ftp.storage.akadns.net/wm/voa/nenaf/pers/video/pers1630vFRI.wmv

ftp://8475.ftp.storage.akadns.net/wm/voa/nenaf/pers/video/pers1630vbFRI.wmv

متن کامل مصاحبه اختصاصی با سناتور جمهوریخواه جان مک کین:
سیامک دهقانپور:
«ما در آستانه ی سی و یکمین سالگرد انقلاب پنجاه و هفت قرار داریم. شما طی سفر دو هفته ی پیش خود به خاورمیانه گفتید رژیم ایران روزهای آخرش را سپری می کند. آیا مشابهتی میان رویدادهای انقلاب پنجاه و هفت و تحولات این روزها می بینید؟»
سناتور جان مک کین:
«پس از انقلاب پنجاه و هفت مردم ایران و سراسر جهان همه انتظار حکومتی را داشتند که بیش از پیش نماینده ی خواست مردم باشد. این امر تا کنون رخ نداده است. ایرانیان مردمی پیشرو، پیشرفته، و بسیار تحصیلکرده اند که از فرهنگ و میراثی دیرین و زیبا برخوردارند. این مجموعه سرانجام آنها را به دموکراسی ای رهنمون می کند که تمام مردم دنیا و مردم ایران از آن الهام گرفته اند.»
سیامک دهقانپور:
«چرا فکر می کنید رژیم در آستانه ی سقوط قرار دارد؟»
سناتور جان مک کین:
«به دلایلی روشن دریافت اطلاعات معتبر از ایران دشوار است. اما، تردیدی نیست که شکافی عمیق در درون حاکمیت ایجاد شده که دسته بندی های متعددی را در پی داشته است. دست کم بخشی از نظام به بیرحمی رژیم در برخورد با مردم واکنش شدید نشان داده است. اینکه این شکاف ها و اختلاف ها تا چه حد عمیق و مهیب اند و افراط گرایان رادیکال برای حفظ حکومت تا چه حد شدت عمل نشان خواهند داد روشن نیست اما، تاریخ به ما نشان می دهد سرانجام مردم بر حکومت ستمگری که به خواست و آمال مردم کشورش وفادار نماند غلبه می کنند. البته ممکن است پیش از پیروزی مردم ماجرا به دراز بکشد و خشونت و بیرحمی ادامه داشته باشد.»
سیامک دهقانپور:
«مهدی کروبی، از رهبران اپوزیسیون، این هفته گفت احمدی نژاد را رئیس جمهور نظام می داند چون حکم او را رهبر تائید کرده است اما، کماکان معتقد است انتخابات غیرقانونی بود. برداشت شما از این تحولات چیست؟»
سناتور جمهوریخواه جان مک کین:
«من می دانم آقای میرحسین موسوی نماینده ی اپوزیسیون در انتخابات ریاست جمهوری است و بسیاری معتقدند انتخابات مخدوش بود اما، این انقلاب توسط مردم ایران انجام می گیرد. البته آقای موسوی شخصیتی قدرتمند است اما، قدرت واقعی این حرکت نزد مردم ایران است که برای دموکراسی جان بر کف پا به خیابان می گذارند.»
سیامک دهقانپور:
«پس شما معتقدید ایران در مسیر انقلاب قرار دارد؟ گروهی استدلال می کنند این یک جنبش حقوق مدنی است نه انقلاب؟»
سناتور جمهوریخواه جان مک کین:
«وقتی هزاران تن از مردم با به جان خریدن خطر مرگ چون ندا آقا سلطان به خیابان می روند و دهها هزار تن بیرحمی و حبس غیرقانونی و شکنجه را متحمل می شوند بنظرم بسیار مهم و با معناست. حکومت ایران می تواند هر گونه که می خواهد آنها را توصیف کند و به تصویر بکشد. اما، شمار بالای مردم و تداوم اعتراضاتشان نشانه ی انکار ناپذیر پایگاه وسیع اجتماعی این اعتراضات است.»
سیامک دهقانپور:
«فکر می کنید رژیم بتواند با ادامه ی ارعاب و دست زدن به مصالحه با نیروهای اپوزیسیون از این بحران عبور کند؟»
سناتور جان مک کین:
«همیشه می توان به مصالحه دست زد اما، اینکه مردم از جان گذشته به اعتراضات ادامه می دهند نشان می دهد ایرانیان به چیزی کمتر از یک دموکراسی حقیقی بسنده نخواهند کرد.»
سیامک دهقانپور:
«بنا بر گزارش ها حدود سی و دو میلیون کاربر اینترنتی در ایران وجود دارد. بسیاری از آنها منتقدند که آمریکا فقط حرف می زند و حتی قانون قربانیان سانسور در ایران یا ویس اکت شما هم به اقدامی عمل منجر نشده؟ این بودجه ی پنجاه و پنج میلیون دلاری چگونه صرف شده است؟»
سناتور جمهوریخواه جان مک کین:
«بودجه باید در اختیار طیفی از موسسات متخصص دور زدن سانسور اینترنتی در ایران تا پخش برنامه های رادیو تلویزیونی قرار بگیرد. من از اینکه هیلری کلینتون، وزیر خارجه، هفته ی گذشته از کمک به مردم چین در راستای عبور از سانسور اینترنتی دولتی سخن گفت بسیار خوشحال شدم امیدوارم همین تکیه بر ایران هم دیده شود.»
سیامک دهقانپور:
«اما، بسیاری از مخاطبین می گویند پس نتیجه ی عملی این برنامه ها چیست؟»
سناتور جمهوریخواه مک کین:
«بگذارید یکبار دیگر تاکید کنم آمریکا فارغ از آنکه در چه طیف سیاسی قرار داشته باشد قصد مداخله ی نظامی یا اقدامی خارج از قواعد بین الملل ندارد اما، بهترین مقایسه ی آنچه ما اینک انجام می دهیم نگاه به کمک های آمریکا به جنبش کارگری لخ والسا در لهستان برای چاپ نشریات شان بود. آن کمک ها به توزیع اطلاعات بین مردم کمک می کرد. اگر به امروز بازگردیم این مبنا شبکه ی ارتباطات و اینترنت است. این یعنی ارائه ی هر کمک ممکن به آزادی اینترنت و تلفن های همراه در ایران. یعنی کمک به مردم برای استفاده از فیس بوک، تویتر، یوتیوب، و هر ابزار لازم برای ایجاد ارتباط با همدیگر و برای انعکاس پیام آنها به جهان و انتقال پیام جهان آزاد به آنها که ما در این کشاکش در کنارشان هستیم.»
سیامک دهقانپور:
«شما طی سفر اخیر خود به خاورمیانه گفتید ایران ممکن است برای انحراف افکار عمومی به افزایش تنش با اسرائیل رو بیاورد. فکر می کنید رژیم در پی جنگ است؟»
سناتور جان مک کین:
«این خطر بزرگ وجود دارد که تشدید اعتراضات، مردم را به خطری جدی برای حاکمیت بدل کند و رژیم دست به اقدامی خصمانه علیه اسرائیل بزند. این امر می تواند از طریق تشویق حزب الله لبنان به حمله به اسرائیل یا دیگر اقدامات خصمانه صورت بگیرد و یک احتمال قوی است. نخستین بار در تاریخ نیست که یک رژیم خودکامه برای تغییر فضای داخلی بدنبال ایجاد یک تهدید خارجی بوده است.»
سیامک دهقانپور:
«بنظر می رسد تنها گزینه ی پیش رو در حال حاضر تحریم است. موضع شما درباره ی لایحه ی تحریم جامع ایران یا اس بیست و هفت نود و نه در سنا چیست؟»
سناتور جان مک کین:
«ما باید تحریم های جدید را اعمال کنیم. باید فعالیت های بانکی، کشتیرانی، و روابط تجاری دیگر کشورها با رژیم و انتقال فناوری های پیشرفته به ایران را بدقت زیر نظر داشته باشیم و مختل کنیم. همچنین باید تا حد ممکن افرادی را که در سرکوب بیرحمانه ی مردم ایران نقش داشته اند شناسایی کنیم و آنها را در جهان رسوا کنیم. این تلاش ها بسیار موثر خواهد بود.»
سیامک دهقانپور:
«بخشی از لایحه تحریم بنزین را هدف گرفته است؟»
سناتور جمهوریخواه جان مک کین:
«بنزین نقطه ی آسیب پذیری ایران است اما، هدف گرفتن فعالیت های بین المللی سپاه که به آنها امکان می دهد سود کلانی بدست آورند در کانون تلاش ها قرار دارد.»
سیامک دهقانپور:
«دولت اوباما با لایحه مخالفت کرده است و می گوید قصد ندارد مردم ایران را تحت فشار قرار دهد.»
سناتور جمهوریخواه جان مک کین:
«این یک بحث همیشگی است وقتی در پی تغییر رفتار یک رژیم خودکامه و ستمگر هستید. ما قصد آسیب رساندن به مردم ایران را نداریم. مردم ایران خودشان هم نمی خواستند آسیب ببینند اما، تصمیم گرفتند به خیابان بروند و جان عزیزشان را برای دموکراسی به خطر بیاندازند. تردید ندارم مردمی که خواهان تغییر در حکومت ایران هستند برای پرهیز از اینکه آینده ی کشورشان در دست اقلیتی افراطی باشد کمی محنت بیشتر را متحمل می شوند. من بابت هر گونه آسیبی که تحریم ها بر مردم ایران وارد می کند متاسفم اما، دست روی دست گذاشتن، اگر حمایت از یکی از ستمکارترین رژیم های روی کره ی زمین نباشد همراهی با آن است.»
سیامک دهقانپور:
«آیا واقعا فکر می کنید تحریم به تغییر رفتار ایران منجر می شود؟»
سناتور جان مک کین:
«مطمئن نیستم. می تواند موثر باشد. باور دارم تجربه ی جنگ سرد نشان داد پیام همراهی ما با مردم زیر ستم در پایین کشیدن این حکومت ها طی زمان موثر بوده است. ایرانیان آشکارا می گویند خواهان حمایت ما هستند.»
سیامک دهقانپور:
«ایران نشانه هایی بروز داده است که قصد دارد اورانیوم بیست درصد را خودش تولید کند. اتحادیه ی اروپا، بزرگترین شریک تجاری ایران، هم می گوید در انتظار نتیجه ی تحریم شورای امنیت می ماند و بعد تحریم های جداگانه ی اروپا را در دستور کار قرار می دهد. فکر می کنید جامعه ی جهانی برای متوقف کردن برنامه ی جنگ افزار هسته ای ایران چقدر وقت دارد؟
سناتور جان مک کین:
«بگذارید از واقعیت صحبت کنیم. روسیه و چین، اعضای شورای امنیت، هنوز با تحریم ایران موافقت نکرده اند. امیدوارم چنین کنند اما، تا کنون اتفاقی نیفتاده است. اتحادیه ی اروپا هم ضرب الاجل های متعددی گذاشته که به آن عمل نکرده است. هر چند صادقانه بگویم بسیار بعید است اما، امیدوارم این بار چین و روسیه در مذاکره ای جدی برای اعمال تحریمی جدی قدم بگذارند. باید روشن بگویم که دست آخر این آمریکا است که باید رهبری این امر را در دست بگیرد و تحریم ها را اعمال کند. امیدوارم فرانسه به ما بپیوندد اما، نشستن در انتظار چین و روسیه و اتحادیه ی اروپا بیشتر به تاخیر در اعمال تحریم می انجامد تا وضع تحریمی جدی. بگذارید باز تاکید کنم ترکیبی از تحریم های کمرشکن و تدابیری برای تشویق مردم در راه کسب آزادی موثر خواهد بود.»
سیامک دهقانپور:
«آخرین بار که با شما صحبت کردم. گفتید قصد دارید فرصت دهید سیاست تعامل پرزیدنت اوباما در برابر ایران کارآیی خود را نشان دهد. هنوز چنین قصدی دارید؟»
سناتور جان مک کین:
«از رئیس جمهور می خواهم دست به اقدام بزند. می دانم دست او از مسائل مهم پر است. اما، این بی اغراق مساله ی مرگ و زندگی است.»